Anh em thường đọc những gì khi tìm được một dự án mới? Twitter, Medium hay website? Tất cả đều đúng. Nhưng có một “nhân vật” khác cũng khá quan trọng mà mình nghĩ nhiều người cũng đã biết, nhưng chưa thật sự hiểu rõ về định nghĩa hay vai trò, đó là White Paper.
White Paper là gì?
White Paper là tài liệu dùng để mô tả các thuộc tính của dự án một cách chuẩn nhất, giúp cộng đồng có cái nhìn tổng quan về dự án. White Paper là nguồn thông tin chuẩn nhất nếu cần tham khảo về bất kì dự án nào.
Thuật ngữ White Paper ra đời trước khi được sử dụng trong Crypto. White Paper có nguồn gốc cách đây khoảng một thế kỷ, để chỉ báo cáo ngành được xuất bản bởi một số bộ của chính phủ Vương quốc Anh. Còn đối với Crypto, Whitepaper có lẽ được biết đến sớm nhất vào thời kì ICO (Initial Coin Offering).
White Paper chứa những thông tin gì?
Dưới đây là một số thông tin thường thấy của một White Paper của các dự án trong Crypto:
- Định nghĩa về dự án: Tóm tắt sơ lượt nhất của một dự án.
- Lý do ra đời của dự án: Giải quyết vấn đề nào đó của thị trường.
- Cơ chế hoạt động của dự án: Nêu các thành phần, vai trò của từng thành phần trong dự án, các công thức sử dụng trong hoạt động,…
- Lộ trình phát triển: Những việc team sẽ làm trong tương lai.
- Team: Giới thiệu từng người, vai trò của họ trong dự án.
- Thông tin về token.
- Các token trong dự án.
- vai trò mỗi token (thông thường chỉ có một, nhưng các dự án gần đầy có thể có hai token với vai trò khác nhau).
- Số lượng mỗi token.
- Chi tiết mở bán token chính.
- Nhà đầu tư của dự án.
Tuy nhiên, các thông tin trên chỉ mang tính đúng vào thời điểm đó. Bởi vì các thông tin trên có thể dễ dàng sửa đổi dựa trên nhu cầu thực tế của thị trường, hoặc thực lực của đội ngũ,…
Ví dụ: Origin Protocol trước đây làm về mảng e-commerse. Tuy nhiên, do trend NFT đang lên, và có vẻ đội ngũ dự án có làm khá tốt mảng này, nên họ đã đổi 100% mục tiêu dự án, White Paper từ e-commerse sang một dự án làm về NFT. Hiện tại, anh em nếu lên trang chủ của Origin sẽ không thấy bất kì thông tin nào liên quan đến e-comerse.
Chức năng của White Paper
Nơi chứa các thông tin chuẩn nhất
White Paper có thể ví như “gốc” của một dự án. Có thể các trang web Crypto sẽ có các góc nhìn khác nhau về định nghĩa dự án, nhưng nếu có một nơi một diễn giải chính xác nhất, thì đó là White Paper.
Trong White Paper, chúng ta có thể tìm thấy gần như mọi thông tin chính thống, giúp việc đầu tư của anh em trở nên dễ dàng hơn.
Gọi vốn
Do White Paper được xem như bản phác thảo dự án trước khi bắt tay vào làm, nên đây là thứ tiên quyết cần phải có để các nhà đầu tư biết mình đang bỏ tiền vào đâu. Trở về thời kì ICO thịnh hành, các dự án đa phần chỉ cần Whitepaper là có thể đi gọi vốn.
Nhưng ở thời điểm hiện tại, White Paper không còn quá quan trọng trong việc gọi vốn. Lý do là vì các dự án được “vẽ” ra rất dễ trên giấy, nhưng bắt tay vào làm thì không đạt như kì vọng. Do đó, ngày nay các nhà đầu tư thường nhìn và đội ngũ dự án (sản phẩm trước đó, tài năng,…), dự án đã chạy rồi có kết quả như thế nào,… Từ đó mới ra quyết định đầu tư.
Sự khác nhau của White Paper và Lite Paper
Như mình đã nói, White Paper hiện tại không còn quá quan trọng đối với một dự án. Có lẽ ngoài việc nhà đầu tư trở nên khó khăn hơn, lý do khác là White Paper khá khô khan, đặc biệt đối với những dự án nặng tính kĩ thuật như Layer 1, Layer 2,…
Do đó, một thứ khác dần trở nên phổ biến để thay thế White Paper để truyền đạt thông tin, đó là Lite Paper. Đúng như tên gọi, Lite Paper cho chúng ta cảm giác “nhẹ” hơn về mặt thông tin, bố trí cũng dễ nhìn hơn, từ đó giúp cộng đồng nắm được ý tưởng, cũng như mục đích ra đời của dự án rõ hơn.
Những phần được lượt bỏ của White Paper so với Lite Paper thường nằm ở việc tính toán công thức, bối cảnh hiện tại. Các phần khác như định nghĩa dự án, thông tin token, team dự án,… đều được giữ lại.
Không có ràng buộc nào cho thấy chỉ được có một loại White Paper hay Lite Paper. Một số dự án chuẩn bị kĩ, họ có cả hai phiên bản: White Paper và Lite Paper trên website; một số khác chỉ có một trong hai.
Tầm quan trọng của White Paper trong đầu tư Crypto?
Do White Paper và Lite Paper có chức năng tương tự nhau, nên ở đây mình sẽ nói đại diện là White Paper.
Điểm đầu tiên mà White Paper giúp được cho nhà đầu tư đó là chúng sẽ gom tất cả thông tin hữu ích lại, giúp người dùng không tốn nhiều thời gian để tìm dữ liệu đầu tư.
Tiếp theo, White Paper giúp anh em biết được cốt lõi dự án làm gì, từ đó có thể nhìn ra được tiềm năng của dự án. Ví dụ như dự án sinh ra có thể giải quyết được vấn đề gì của thị trường, nếu có thì vấn đề đó quan trọng hay không,…
Ngoài ra, nếu anh em xem rất nhiều White Paper, thì dần dần sẽ nhận ra được không phải dự án nào cũng độc đáo, có điểm riêng. Một số dự án chỉ đơn giản là fork ra từ các dự án lớn, ví dụ như:
- AMM thì đa phần các dự án fork ra từ Uniswap.
- Lending thì fork ra từ MakerDAO hay Compound, Aave,…
Do đó, khi anh em đọc vào một dự án hơi giống dự án trước đó, có thể dự phóng ngay về cách thức hoạt động của dự án này có thật sự hiệu quả hay không (mục tokenomics của dự án).
Tham khảo thêm về cách đọc Tokenomics của các dự án tại đây: Tokenomics là gì?
Tổng kết
White Paper là một trong những tiêu chí cơ bản cần có của một dự án. Chúng không chỉ giúp cộng đồng có cái nhìn thiện cảm hơn vì dự án chỉnh chu trong việc chuẩn bị tài liệu; mà còn là một “kim chỉ nam” cho mọi người biết đường để đầu tư.
